Χαλκοκονδύλης

Επώνυμο αρχοντικής οικογένειας της Αθήνας. Κυριότεροι εκπρόσωποί της είναι: 1. Βασίλειος (1490 – 1514). Είχε, στην εποχή του, μεγάλη φήμη ως λόγιος. Ο θαυμασμός των συγχρόνων του γι’ αυτόν φαίνεται και από ένα πολύστιχο επίγραμμα που του αφιέρωσε ο Ιανός Λάσκαρις και το οποίο διασώθηκε έως τις μέρες μας. Ο Βασίλειος πέθανε από τύφο. 2. Γεώργιος (1390 – 1466). Η συγγενής του Μαρία Μελισσηνή τον έστειλε το 1435 στον σουλτάνο Μουράτ B’ για να ζητήσει να γίνει μαζί της κυρίαρχος της Αθήνας. Στην απουσία του, οι αντίπαλοί τους έδιωξαν τη Μελισσηνή. Όταν γύρισε, τον συνέλαβαν και τον παρέδωσαν στον σουλτάνο, που τον φυλάκισε για μικρό διάστημα. Αργότερα (1446), του ανέθεσε την ίδια αποστολή και ο δεσπότης του Μορέως Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αλλά και πάλι δεν κατόρθωσε να πείσει τον σουλτάνο. 3. Δημήτριος (Αθήνα 1423 – Μιλάνο 1511). Ονομαστός λόγιος των χρόνων της Αναγέννησης. Για τις σπουδές και τα νεανικά του χρόνια δεν είναι τίποτε γνωστό. Μόλις από το 1449, όταν φτάνει στη Ρώμη, μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη σταδιοδρομία του. Στην Ιταλία ο X. συνδέθηκε με τον φιλολογικό κύκλο του καρδινάλιου Βησσαρίωνα και αργότερα με την Πλατωνική Ακαδημία της Φλωρεντίας και τους Μέδικους ηγεμόνες της πόλης αυτής. Έδρασε κυρίως ως καθηγητής της ελληνικής φιλολογίας και φιλοσοφίας σε διάφορα ιταλικά πανεπιστήμια: της Περούτζια (1452), της Πάντοβα (1463-71), της Φλωρεντίας (1475-91) και του Μιλάνου (1491 – 1511). Μεταξύ των μαθητών του ήταν οι μετέπειτα διάσημοι ουμανιστές Άγγελος Πολιτσιάνο, ο Γερμανός Γιόχαν Ρόιχλιν (ή Καπνίων), οι Άγγλοι Ουίλιαμ Γκρόουσιν και Τόμας Λίνεκρε και ο μετέπειτα πάπας Λέων I’. Απορροφημένος με τη διδασκαλία, ο X. δεν άφησε άξια λόγου συγγράμματα. Σώζονται μόνο περίπου 10 επιστολές του. Στον X. οφείλεται η μνημειώδης πρώτη έντυπη έκδοση των ομηρικών επών στη Φλωρεντία το 1488. 4. Θεόφιλος (1486 – 1510). Ήταν εξαιρετικά μορφωμένος και σε πολύ νεαρή ηλικία δίδασκε Όμηρο στο πανεπιστήμιο της Πάβια στην Ιταλία. Λέγεται μάλιστα ότι δολοφονήθηκε από κάποιον που τον ζήλευε για τα πνευματικά του χαρίσματα. Το μοναδικό έργο του που σώζεται είναι ένας χειρόγραφος κώδικας που περιέχει μετάφραση κειμένου του Κικέρωνα. 5. Ιωάννης (1874 – 1951). Κοινωνιολόγος και δημοσιογράφος. Σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Γκρατς της Αυστρίας και ήταν μαθητής του διάσημου Πολωνού κοινωνιολόγου Γκούμπλοβιτς. Το 1899 διαδέχτηκε τον θείο του Αλέξανδρο Βυζάντιο στη διεύθυνση της Νέας Ημέρας της Τεργέστης. Αργότερα μετέφερε την εφημερίδα αυτή στην Αθήνα, όπου, χάρη στο κύρος, τη μόρφωση και το δημοσιογραφικό του δαιμόνιο, διακρίθηκε ως ένας από τους πρωτοπόρους της ελληνικής δημοσιογραφίας. Το 1931 ίδρυσε τη νέα εφημερίδα με τον τίτλο Πρώτη και αργότερα τη βδομαδιάτικη Νέα Ημέρα. 6. Λαόνικος. Ιστορικός των χρόνων της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης. Ελάχιστα είναι γνωστά για τη ζωή του. Βέβαιο πάντως είναι ότι καταγόταν από την ομώνυμη αρχοντική οικογένεια της Αθήνας. Από το 1435, ύστερα από κάποια αντιδικία του πατέρα του με τον ηγεμόνα της πόλης Νέρι B’ Ατσαγιόλι, είναι εγκατεστημένος στον Μιστρά, όπου το 1447 μαρτυρείται ως επίλεκτος μαθητής του Πλήθωνα. Το έργο του Απόδειξις ιστοριών καλύπτει την περίοδο 1298 – 1463. Κεντρικό θέμα της αφήγησής του είναι η βαθμιαία εξάπλωση των Τούρκων στη Βαλκανική και η απεγνωσμένη προσπάθεια του Βυζαντίου και των άλλων κρατών της χερσονήσου του Αίμου να αντισταθούν στην τουρκική πλημμυρίδα. Στο ύφος και στη γλώσσα ο X. μιμείται δουλικά σχεδόν τον Θουκυδίδη, στη δομή της ιστορίας του τον Ηρόδοτο. Έχοντας ως πρότυπο τον τελευταίο, ο X. διακόπτει συχνά την κύρια αφήγησή του για να παραθέσει πληροφορίες περί διαφόρων απομακρυσμένων τότε λαών (Ινδών, Αράβων, Βρετανών, Γερμανών κλπ.) ή για να περιγράψει ξακουστές ευρωπαϊκές πόλεις (Παρίσι, Λονδίνο, Βιέννη, Βούδα, Πράγα κ.ά.). Έτσι η ιστορία του X. είναι πολύτιμη πηγή όχι μόνο για την ιστορία του Βυζαντίου, ιδίως για την αμέσως προ και μετά την Άλωση περίοδο, αλλά και για την τουρκική και για την ευρωπαϊκή γενικά ιστορία. (Τελευταία δίτομη έκδοση υπό Ευ. Νταρκό, 1922-27). 7. Παναγής (1766 – 1821). Διακρίθηκε στη διαχείρηση των κοινοτικών υποθέσεων της Αθήνας και μάλιστα, σε μια εξαιρετικά δύσκολη για τους Έλληνες προεστούς περίοδο, όπως αυτή της τουρκοκρατίας. Πέθανε λίγο μετά την έναρξη της Επανάστασης. 8. Σταμάτιος (1610 – 1694). Διετέλεσε επί τουρκοκρατίας άρχοντας της Αθήνας. Στην εποχή του σημειώθηκαν πολλές καταστροφές στην Αθήνα εξαιτίας των τουρκοβενετικών πολεμικών επιχειρήσεων. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του εκπατρίστηκε και, τελικά, πέθανε μακριά από τη γενέτειρά του. Δημήτριος Χαλκοκονδύλης (1423-1511). Έλληνας λόγιος της Αναγέννησης.